Phương thuốc công bổ kiêm trị

I-Nội dung

Các phương thuốc công bổ kiêm trị chữa chứng táo bón xuất hiện do tà khí thực mà chính khí hư. Các phương thuốc được tạo thành do các vị thuốc tả hạ, phối hợp với các vị thuốc bổ để vừa phù được chính khí, vừa khu được tà khí.

II-Hoàng long thang

1. Thành phần:

1. Cách dùng: Sắc uống, ngày chia 2 lần, uống nóng, uổng trước bữa ăn.

2. Công dụng: Tả nhiệt thông tiện, bổ khí dưỡng huyết.

3. Chủ trị: Vị trường táo nhiệt mà có khí huyết đều hư, đi ngoài toàn nước trong, hoặc đại tiện bí kết, bụng đầy trướng, đau cứng, cự án, miệng khát, nói sảng, tinh thần mê sảng, tay chân lạnh ngắt, miệng lưỡi khô táo, rêu lưỡi vàng xám, mạch hư.

4. Phân tích phương thuốc:

   Đại thừa khí thang tả nhiệt thông tiện, tẩy rửa cái tích trệ do thực nhiệt ở tràng vị nhưng giữ lại chính khí là quân dược.

   Nhân sâm, Đương quy song bổ khí huyết, phù chính để khu tà, hạ lợi mà không tổn thương đến chính khí là thần dược.

   Cát cánh khai phế khí mà thông trường vị là tá dược.

   Sinh khương, Đại táo, Cam thảo ích vị khí, điều hoà các vị thuốc là sứ dược. Tất cả họp thành một phương thuốc công hạ, phù chính.

5. Gia giảm:

   • Nếu người già khí huyết hư thì bỏ Mang tiêu.
   • Nếu táo quá nhiều, tân dịch hư tổn, chân âm tổn thương thì gia thêm Mạch môn, Huyền sâm, Sinh địa.

6. Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay thường dùng điều trị viêm túi mật, sỏi mật.

III-Tăng dịch thừa khí thang

1. Thành phần: Huyền sâm 40g Đại hoàng 12g Mạch môn 32g Mang tiêu 06g Sinh địa 32g
2. Cách dùng: Cho vào 8 chén nước, sắc còn 3 chén, đầu tiên uống một chén nếu thấy chưa có kết quả thì uống tiếp chén khác.
3. Công dụng: Dưỡng âm sinh tân dịch, thanh nhiệt thông tiện.
4. Chủ trị: Ôn bệnh ở dương minh, nhiệt kết âm khuy, không thông hạ.
5. Phân tích phương thuốc: Huyền sâm tư âm sinh tân dịch là quân dược. Mạch môn, Sinh địa hợp cùng Huyền sam để tư âm, sinh tân dịch, nhuận táo, hoạt tràng là thần dược. Mang tiêu, Đại hoàng đắng lạnh để nhuận táo, tiết nhiệt thông tiện là tá dược. Toàn phương hợp thành tác dụng vừa bổ vừa công. Đó là phép “Thêm nước cho thuyền đi”.
6. Gia giảm: Phương này bỏ Huyền sâm, Mạch môn, Mang tiêu; thêm Tri mẫu, Đương quy, Bạch thược, Chỉ thực, Hậu phác trị chứng môi táo, miệng khô, họng khát muốn uổng, mình nóng không giải được, bụng đầy, cứng, đau, đại tiện không thông.
7. Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay dùng để chữa bệnh truyền nhiễm sốt cao gây táo bón, mất nước, trĩ sang, tiện bí.