Các phương thuốc thanh nhiệt là những phương thuốc được tạo thành chủ yếu do các vị thuốc tính mát, lạnh; có tác dụng thanh nhiệt tả hỏa, thanh nhiệt giải độc, thanh nhiệt lương huyết; được dùng để chữa các chứng bệnh nhiệt ở phần trong của cơ thể (lý nhiệt). Nguyên nhân gây ra các chứng bệnh nhiệt ở phần trong của cơ thể: do hỏa độc, thấp nhiệt, thử nhiệt thuộc chứng thực nhiệt; do âm hư, tân dịch giảm thuộc chứng hư nhiệt.
Vị trí gây bệnh ở phần dinh, khí huyết (thuộc ôn bệnh) hoặc ở các tạng phủ, kinh lạc.
Tác dụng của các vị thuốc chủ yếu tạo thành phương thuốc là tả hỏa, giải độc, lương huyết. Vì vậy, các phương thuốc thanh nhiệt được phân loại như sau:
Không nên dùng các phương thuốc thanh lý nhiệt khi bệnh còn ở biểu. Dùng đến khi hết sốt thì ngừng thuốc, vì các vị thuốc mát lạnh dễ làm tổn thương đến vị khí, dương khí. Dùng rất thận trọng cho những người bẩm tố hư hàn do dễ tổn thương thêm phần dương khí; bệnh thuộc chứng chân hàn giả nhiệt không dùng phương thuốc này.
- Các phương thuốc thanh nhiệt ở phần khí.
- Các phương thuốc thanh nhiệt lương huyết ở phần dinh huyết.
- Các phương thuốc thanh nhiệt giải độc.
- Các phương thuốc thanh nhiệt giải thử.
- Các phương thuốc thanh nhiệt ở tạng phủ.
- Các phương thuốc thanh hư nhiệt.
