24/07/2024
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Các nguyên nhân gây thiếu máu:
Xét nghiệm: Đếm hồng cầu giảm, định lượng hemoglobin giảm, tính thể tích hồng cầu trung bình (xác định thiếu máu ưu sắc hồng cầu to thì thể tích hồng cầu tăng hoặc hồng cầu nhỏ thì ngược lại là thiếu máu nhược sắc), huyết cầu tố (tỷ lệ phần trăm giữa khối hồng cầu và máu toàn phần giảm), định lượng sắt huyết thanh (giảm trong thiếu máu thiếu Fe, tăng trong thiếu máu huyết tán), tuỷ đồ (nghiên cứu phản ứng của tuỷ, khả năng tái sinh của huyết cầu, tế bào bệnh lý), xét nghiệm phóng xạ nghiên cứu chuyển hoá Fe và chức năng của tuỷ xương...
• Điều trị cần tìm được nguyên nhân. Nếu do giun móc, giun đũa phải tẩy giun, nếu thiếu máu do chất sắt phải bổ sung chất sắt, acid Folic, vitamin B12.
Nếu chảy máu do sang chấn có thể phải phẫu thuật và truyền máu bù sô" lượng bị mất. Bệnh nhân phải được nghỉ ngơi, tránh các công việc nặng nhọc, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng nhiều protein động vật, cho thêm sinh tô".
Phương pháp chữa: Bổ huyết, nếu kèm thêm khí hư thì bổ khí huyết.
Trong đó:
+ Đẳng sâm, bạch truật, cam thảo: Bổ khí kiện tỳ.
+ Thục địa, đương quy, bạch thược: Bổ huyết, dưỡng huyết.
+ Xuyên khung: Hoạt huyết, dưỡng huyết.
Thuốc nam: Đảng sâm 20g, củ mài 20g, mạch nha 20g, rau má 20g, nhọ nồi 20g, huyết dụ 20g, hoàng tinh 20g, ngải cứu 20g, gừng 4g.
Châm cứu: Châm bổ hoặc cứu các huyệt cách du, cao hoang, tâm du, tỳ du, túc tam lí, tam âm giao.
Phương pháp chữa: Bổ khí huyết
Bài thuốc: Bát trân thang, Tứ vật thang gia giảm, Quy tỳ thang, Bổ trung ích khí thang.
Bài: Đương quy bổ huyết thang:
Đương quy 8g Hoàng kỳ 40g
Sắc uống ngày 1 thang.
Thuốc nam: Thục địa lOOg, hà thủ ô lOOg, hoàng tinh lOOg, đinh lăng lOOg, tam thất 20g tán nhỏ thành bột sắc uống ngày lOOg.
Châm cứu: Cứu các huyệt: Cao hoang, cách du, tỳ du, túc tam lí...
Phương pháp chữa: Bổ can thận âm Bài 1: Lục vị địa hoàng thang gia giảm:
Trong đó:
+ Thục địa: Tư âm, bổ thận, sinh huyết, sinh tân.
+ Sơn thù: Đuổi phong, nhiếp tinh.
+ Hoài sơn: Bổ tỳ, bổ thận, thanh hư hoả ở phế tỳ.
+ Phục linh, bạch mao căn: Lợi thấp, thông thận.
+ Trạch tả: Tả thuỷ ở bàng quang làm cho tỏ tai, sáng mắt. + Hạn liên thảo: Lương huyết, dưỡng can huyết.
+ Miết giáp: Bổ thận âm
Châm cứu: Châm bổ các huyệt: Cao hoang, cách du, tỳ du, túc tam lý, huyết hải, thận du, can du...
Phương pháp chữa: Ôn bổ tỳ thận.
Bài thuốc: “Bát trân thang gia giảm” thêm hoàng kỳ 12g, ba kích 12g, hà thủ ô 16g, cao ban long 20g.
Thuốc nam:
ĐIỀU TRỊ CÁC BIẾN CHỨNG:
ở các thể nặng như Can thận âm hư hoặc tỳ thận dương hư có thể xuất hiện các triệu chứng chảy máu nhiễm khuẩn.
Khi chảy máu thì dùng thêm các vị cầm máu: cỏ nhọ nồi, trắc bá diệp, địa du, hoè hoa, tam thất. Nếu có trụy mạch phải dùng Độc sâm thang (nhân sâm 8g/ngày).
Nếu có sốt nhiễm trùng phải dùng các vị thuốc thanh nhiệt giải độc: Kim ngân hoa, liên kiều, hoàng cầm kết hợp với các thuốc thanh nhiệt lương huyết: Sinh địa, huyền sâm, đan bì, địa cốt bì...
Khả năng điều trị của y học cổ truyền tốt với những thể bệnh nhẹ kéo dài, còn các trường hợp bệnh nặng cần phải kết hợp với các phương pháp khác của y học hiện đại.
• 2. Bài giảng Y học cổ truyền. NXB Y học 2002. Thiếu máu.
- Trình bày được khái niệm, nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị thiếu máu theo
- Trình bày được triệu chứng, cách điều trị thiếu máu theo y học cổ truyền
Các nguyên nhân gây thiếu máu:
- Cấp tính: Làm giảm khối lượng máu tuần hoàn như chấn thương, băng huyết...
- Mạn tính: Làm cơ thể thiếu một số chất cần thiết cho sự tạo máu thành hồng cầu và hemoglobin như suy dinh dưỡng, sau mắc bệnh mãn tính kéo dài, rối loạn chức năng tạo máu của tủy... trong đó thiểu năng tạo máu của tủy xương có thể sinh ra các triệu chứng thiếu máu, chảy máu, nhiễm trùng, suy tim...
Xét nghiệm: Đếm hồng cầu giảm, định lượng hemoglobin giảm, tính thể tích hồng cầu trung bình (xác định thiếu máu ưu sắc hồng cầu to thì thể tích hồng cầu tăng hoặc hồng cầu nhỏ thì ngược lại là thiếu máu nhược sắc), huyết cầu tố (tỷ lệ phần trăm giữa khối hồng cầu và máu toàn phần giảm), định lượng sắt huyết thanh (giảm trong thiếu máu thiếu Fe, tăng trong thiếu máu huyết tán), tuỷ đồ (nghiên cứu phản ứng của tuỷ, khả năng tái sinh của huyết cầu, tế bào bệnh lý), xét nghiệm phóng xạ nghiên cứu chuyển hoá Fe và chức năng của tuỷ xương...
• Điều trị cần tìm được nguyên nhân. Nếu do giun móc, giun đũa phải tẩy giun, nếu thiếu máu do chất sắt phải bổ sung chất sắt, acid Folic, vitamin B12.
Nếu chảy máu do sang chấn có thể phải phẫu thuật và truyền máu bù sô" lượng bị mất. Bệnh nhân phải được nghỉ ngơi, tránh các công việc nặng nhọc, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng nhiều protein động vật, cho thêm sinh tô".
- THEO Y HỌC cổ TRUYỀN
- Bệnh danh
-
- Nguyên nhân
-
- Các thể bệnh
- Thiếu máu do các nguyên nhân gây ra
- Các thể bệnh
Phương pháp chữa: Bổ huyết, nếu kèm thêm khí hư thì bổ khí huyết.
Bài thuốc: Tứ vật thang gia giảm, Quy tỳ thang gia giảm, Nhân sâm
|
||||||||||||||||||||||||
Trong đó:
+ Đẳng sâm, bạch truật, cam thảo: Bổ khí kiện tỳ.
+ Thục địa, đương quy, bạch thược: Bổ huyết, dưỡng huyết.
+ Xuyên khung: Hoạt huyết, dưỡng huyết.
Thuốc nam: Đảng sâm 20g, củ mài 20g, mạch nha 20g, rau má 20g, nhọ nồi 20g, huyết dụ 20g, hoàng tinh 20g, ngải cứu 20g, gừng 4g.
Châm cứu: Châm bổ hoặc cứu các huyệt cách du, cao hoang, tâm du, tỳ du, túc tam lí, tam âm giao.
-
-
- Thiếu máu do thiểu năng tạo máu của tủy xương
- Thể khí huyết đều hư
- Thiếu máu do thiểu năng tạo máu của tủy xương
-
Phương pháp chữa: Bổ khí huyết
Bài thuốc: Bát trân thang, Tứ vật thang gia giảm, Quy tỳ thang, Bổ trung ích khí thang.
Bài: Đương quy bổ huyết thang:
Đương quy 8g Hoàng kỳ 40g
Sắc uống ngày 1 thang.
Thuốc nam: Thục địa lOOg, hà thủ ô lOOg, hoàng tinh lOOg, đinh lăng lOOg, tam thất 20g tán nhỏ thành bột sắc uống ngày lOOg.
Châm cứu: Cứu các huyệt: Cao hoang, cách du, tỳ du, túc tam lí...
-
-
-
- Thể can thận âm hư
-
-
Phương pháp chữa: Bổ can thận âm Bài 1: Lục vị địa hoàng thang gia giảm:
| Thục địa | 16g | Sơn thù | 8g |
| Hoài sơn | 12g | Phục linh | 8g |
| Trạch tả | 8g | Đan bì | 8g |
| Hạn liên thảo | 16g | Miết giáp | 12g |
| Ngẫu tiết | 12g | Bạch mao căn | 12g |
Trong đó:
+ Thục địa: Tư âm, bổ thận, sinh huyết, sinh tân.
+ Sơn thù: Đuổi phong, nhiếp tinh.
+ Hoài sơn: Bổ tỳ, bổ thận, thanh hư hoả ở phế tỳ.
+ Phục linh, bạch mao căn: Lợi thấp, thông thận.
+ Trạch tả: Tả thuỷ ở bàng quang làm cho tỏ tai, sáng mắt. + Hạn liên thảo: Lương huyết, dưỡng can huyết.
+ Miết giáp: Bổ thận âm
Bài 2: Thuốc nam: Tạo huyết sô' 1:
|
Châm cứu: Châm bổ các huyệt: Cao hoang, cách du, tỳ du, túc tam lý, huyết hải, thận du, can du...
-
-
-
- Thể tỳ thận dương hư
-
-
Phương pháp chữa: Ôn bổ tỳ thận.
Bài thuốc: “Bát trân thang gia giảm” thêm hoàng kỳ 12g, ba kích 12g, hà thủ ô 16g, cao ban long 20g.
Thuốc nam:
| Bài: Tạo huyết số 2: Hà thủ ô | 20g | Hoàng tinh | 20g |
| Đương quy | 20g | Đảng sâm | 20g |
| Đại táo | 12g | Thỏ ty tử | 20g |
| Phá CỐ chỉ | 20g | Lộc giác giao | 20g |
| Lộc nhung | 4g | Bạch linh | 12g |
| Châm cứu: Cứu các | huyệt: | Cao hoàng, cách du, | tỳ du, túc tam lý, huyết |
| hải, thận du. |
ĐIỀU TRỊ CÁC BIẾN CHỨNG:
ở các thể nặng như Can thận âm hư hoặc tỳ thận dương hư có thể xuất hiện các triệu chứng chảy máu nhiễm khuẩn.
Khi chảy máu thì dùng thêm các vị cầm máu: cỏ nhọ nồi, trắc bá diệp, địa du, hoè hoa, tam thất. Nếu có trụy mạch phải dùng Độc sâm thang (nhân sâm 8g/ngày).
Nếu có sốt nhiễm trùng phải dùng các vị thuốc thanh nhiệt giải độc: Kim ngân hoa, liên kiều, hoàng cầm kết hợp với các thuốc thanh nhiệt lương huyết: Sinh địa, huyền sâm, đan bì, địa cốt bì...
Khả năng điều trị của y học cổ truyền tốt với những thể bệnh nhẹ kéo dài, còn các trường hợp bệnh nặng cần phải kết hợp với các phương pháp khác của y học hiện đại.
- Trình bày triệu chứng, pháp và phương điều trị chứng bệnh thiếu máu do các nguyên nhân?
- Trình bày triệu chứng, pháp và phương điều trị chứng bệnh thiếu máu do thiểu năng tạo máu của tủy xương thể khí huyết đều hư?
- Trình bày triệu chứng, pháp và phương điều trị chứng bệnh thiếu máu do thiểu năng tạo máu của tủy xương thể can thận âm hư?
- Trình bày triệu chứng, pháp và phương điều trị chứng bệnh thiếu máu do thiểu năng tạo máu của tủy xương thể tỳ thận dương hư?
- So sánh những đặc điểm giống nhau và khác nhau về triệu chứng, chẩn đoán, pháp phương điều trị chảy máu thể can thận âm hư và thể tỳ thận dương hư?
• 2. Bài giảng Y học cổ truyền. NXB Y học 2002. Thiếu máu.
- Kết hợp đông tây y chữa một số bệnh khó - NXB Y học 2002. Thiếu máu
- Nội khoa y học cổ truyền - NXB Y học 2006. Thiếu máu.
