Phương thuốc tiêu bĩ hóa tích

I-Nội dung

Dùng để chữa chứng trưng, tích, bĩ với các biểu hiện cạnh sườn có báng tích, bụng trên trưng kết, ấn vào thì đau, ăn ít. Các phương thuốc tiêu bĩ hóa tích có các thuốc hành khí hoạt huyết, hóa thấp tiêu đàm, nhuyễn kiên. Phương thuốc đại biểu là Chỉ thực tiêu bĩ hoàn.

II-Chỉ thực tiêu bĩ hoàn

1. Thành phần:

1. Cách dùng:

   Tán mịn, làm hoàn, mỗi ngày uống 6-9g, chia 2 lần. Có thể dùng dạng thuốc thang để sắc uống

2. Công dụng: Tiêu bĩ trừ đầy, kiện tỳ hòa vị.

3. Chủ trị: Tỳ hư khí trệ, hàn nhiệt kết lại với nhau, có bĩ mãn ở tâm hạ, không muốn ăn, mệt mỏi vô lực, đại tiện không đều.

4. Phân tích phương thuốc:

   Chỉ thực để hành khí tiêu bĩ là quân dược.

   Hậu phác để hành khí trừ mãn, hợp với Chỉ thực để tăng tác dụng tiêu bĩ là thần dược.

   Hoàng liên để thanh nhiệt táo thấp trừ bĩ, Bán hạ để tán kết hòa vị, Can khương để ôn trung trừ hàn, Ba vị này giúp chỉ thực, Hậu phác để hành khí tiêu bĩ, Nhân sâm để phù chính kiện tỳ, Bạch truật, Bạch linh để kiện tỳ trừ thấp, Mạch nha để tiêu thực hòa vị đều là tá dược.

   Cam thảo để ích tỳ điều hòa các vị thuốc là sứ dược.

5. Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay dùng điều trị viêm dạ dày cấp, viêm dạ dày mạn tính.

III-Chỉ truật hoàn

1. Thành phần:

   Chỉ thực: 30g Bạch truật: 60g

2. Cách dùng: Tán thành bột mịn, đốt trong bọc lá sen làm hoàn với cơm, to bằng hạt ngô đồng, mỗi lần 6 - 9g, uống với nước đun sôi để nguội.

3. Công dụng: Kiện tỳ, tiêu bĩ tắc.

4. Chủ trị: Tỳ hư khí trệ, đồ ăn thức uống không tiêu, bụng dạ bí đầy, không muốn ăn uống.

5. Phân tích phương thuốc:

   Bạch truật kiện tỳ, hoá thấp giúp cho việc vận hoá là quân dược.

   Chỉ thực hạ khí hoá trệ, tiêu bĩ trừ đầy là thần dược.

   Lá sen thăng phát vị khí vừa giúp Bạch truật để kiện tỳ, vừa có thể giúp Chỉ thực điều khí đóng vai trò làm tá dược và sứ dược.

   Ba vị này cũng được sử dụng thì kiện tỳ tiêu bĩ tắc, khí thì điều, vị thì hoà, các chứng tự tiêu trừ.

6. Gia giảm:

   • Người tỳ hư thân thể suy nhược có thể gia thêm Đảng sâm, Phục linh để tăng sức bổ khí kiện tỳ.
   • Người bị thực tích nhiều da thêm Sơn tra, Mạch nha, Thần khúc để giúp tiêu thực hoá tích.

7. Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay thường dùng điều trị tiêu hoá kém, viêm dạ dày mạn, sa dạ dày.