Phương thuốc sơ tán ngoại phong

I-Nội dung

II-Đại tần giao thang

1. Thành phần:

1. Cách dùng: sắc nước uống

2. Công dụng: Khu phong thanh nhiệt, dưỡng huyết hoạt huyết.

3. Chủ trị: Phong tà mới chớm vào kinh lạc, lệch mắt, méo mồm, lưỡi cứng không nói được, tay chân không vận động được, phong tà lan khắp đường kinh.

4. Phân tích phương thuốc:

   Tần giao khu phong mà thông suốt kinh lạc là quân dược.

   Khương hoạt, Độc hoạt, Phòng phonơ, Bạch chỉ, Tế tân đều là vị thuốc cay ấm, có thể đuổi phong tán tà là thần dược.

   Huyết hư không nuôi dưỡng được cân nên nói năng và vận động tay chân bị trở neại. Phong dược phần nhiều táo nên phối ngũ với Đương quy, Bạch thược, Thục địa để dưỡng huyết nhu cân, để khu phong mà không làm tổn thương tân dịch; phối ngũ Xuyên khung với Đương quy, Bạch thược mà làm gốc lưỡi mềm ra. Bạch truật, Bạch linh ích khí kiện tỳ giúp nguồn sinh hoá. Hoàng cầm, Thạch cao, Sinh địa thanh nhiệt lương huyết là để phòng phong tả hoá nhiệt, các vị thuốc đó đều là tá dược.

   Cam thảo điều hòa các vị thuốc là sứ dược

5. Gia giảm:

   • Nếu có bí tắc vùng dưới tim thì gia Chỉ thực.
   • Nếu nôn mửa, nhiều đờm, rêu lưỡi nhờn, mạch hoạt thì gia Bán hạ, Nam tinh.
   • Nếu miệng, mắt méo lệch gia Bạch phụ tử, Toàn yết, Cương tàm.
   • Nếu người già suy nhược gia thêm Hoàng kỳ.

6. Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay thường dùng điều trị liệt mặt, tai biến mạch máu não.

III-Tiểu tục mệnh thang

1. Thành phần:

   Ma hoàng	06g	Phòng kỷ	10g
   Nhân sâm	06g	Hoàng cầm	10g
   Nhục quế	06g	Cam thảo	06g
   Bạch thược	10g	Phụ tử chế	06g
   Phòng phong	10g	Sinh khương	06g
   Xuyên khung	10g	Hạnh nhân	10g

2. Cách dùng: sắc uống.

3. Công dụng: Khu phong tán hàn, ích khí hoạt huyết.

4. Chủ trị: Đột nhiên phải cảm, miệng mắt lệch méo, gân mạch co quắp, bán thân bất toại, lưỡi cứng không nói được, hoặc tinh thần buồn bã rối loạn, phong thấp tê đau.

5. Phân tích phương thuốc:

   Phòng phong khu phong, thông lạc đuổi phong tà ngoại lai là quân dược.

   Ma hoàng, Sinh khương, Quế chi phát tán cơ biểu, sơ tán phong tà, thông kinh lạc là thần dược.

   Phụ tử, Nhân sâm làm ấm dương ích khí cùng với các vị thuốc khu phong tán hàn đạt công năng phù chính khu tà. Hoàng cầm hạn chế bớt ôn nhiệt của các vị thuốc, thanh lý nhiệt, Phòng kỷ để trị phong. Bạch thược bổ huyết, hòa dinh; Xuyên khung hoạt huyết, hóa ứ, huyết hành phong tự diệt; Hạnh nhân vừa có khả năng tán, làm sơ tán phế kim là tá dược.

   Cam thảo điều hòa các vị thuốc là sứ dược.

   Phối họp sử dụng, các thuốc cùng có công năng khu phong tán hàn, ích khí hoạt huyết, chủ trị ngoại phong trúng kinh lạc.

6. Gia giảm:

   • Nếu gân mạch co quắp bội liều Bạch thược, gia Cát căn.
   • Nếu miệng mắt méo lệch thì gia Toàn yết, Cương tàm.
   • Nếu bán thân bất toại gia Tần giao, Khương hoạt, Độc hoạt.

7. Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay thường dùng điều trị tắc mạch máu não, đau các khớp xương.

IV-Xuyên khung trà điều tán

1. Thành phần:

1. Cách dùng: Gác thuốc trên nghiền bột mịn. Mỗi lần 6g, ngày 2 lần, pha uống với nước trà xanh. Cũng có thể làm thang sắc nước uống, liều dùng điều chỉnh theo tỉ lệ bài gốc cho phù hợp.

2. Công dụng: Sơ phong chỉ thống.

3. Chủ trị: Nhức đầu do ngoại cảm phong tà, thiên về đau cả đầu hoặc đau đỉnh đầu, sốt ớn rét, mũi tắc, II .ắt hoa, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù.

4. Phân tích phương thuốc:

   Xuyên khung có tính vị tân ôn, liều dụng cao, sở trường trị Thiếu dương quyết âm đầu thống. Đồng thời là vị thuốc chủ yếu trị chứng đầu thống của tất cả các kinh ở vùng đầu là quân dược.

   Bạc hà, Kinh giới nhẹ thượng hành có sở trường sơ phong, chỉ thống kiêm thanh lợi đầu mắt là thần dược.

   Khương hoạt sở trường trị Thái dương kinh đầu thống; Bạch chỉ sở trường trị dương minh kinh đầu thống, Tế tân tán hàn chỉ thống, trị Thiếu dương kinh đầu thống, Phòng phong tân tán lên trên, khư tà, các vị thuốc này có tác dụng hiệp đồng với quân dược và thần dược để tăng cường tác dụng sơ phong, chỉ thống đều là tá dược.

   Cam thảo ích khí, hòa trung điều hòa các vị thuốc là sứ dược.

   Lúc dùng pha với trà xanh uống để lấy tính vị khổ hàn của trà mà thanh được đầu mắt ở trên, lại chế ước được sự ôn táo và thăng tán quá mức của phong dược khiến trong thăng có giáng,

5. Gia giảm:

   • Nếu phong hàn có chiều hướng vượt trội thì khử bỏ Bạc hà, gia thêm Tô diệp, Sinh khương.
   • Nếu đau đầu phong nhiệt thì bỏ Te tân, Khương hoạt gia thêm Cúc hoa, Cương tàm, Câu đàng.
   • Nếu đau đầu lâu không khỏi thì gia thêm Đào nhân, Hồng hoa, Toàn yết.
   • Nếu viêm mũi mạn tính, viêm xoang mũi dẫn tới đau đầu thì gia thêm Tân di, Thương nhĩ tử.

6. Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay thường dùng điều trị đau nửa đầu, viêm mũi mạn tính, viêm xoang mũi dẫn tới đau đầu.