Phương thuốc khu phong thắng thấp

I-Phương thuốc chữa hàn tý

• 1-Nội dung

  Hàn tý hay Thống tý thường có biểu hiện đau xương khớp, đau một chỗ cố định, trời lạnh đau tăng, khớp tay chân co rút, co duỗi khó khăn, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch khẩn. Nguyên nhân do hàn tà kết họp với phong tà xâm nhập vào kinh lạc, xương khóp gây nên. Phép trị liệu phải ôn dương tán hàn, khu phong, trừ thấp, ích khí dưỡng huyết.

  •  

• 2-Ô đầu thang

  1. Thành phần

  Ma hoàng	09g	Hoàng kỳ	09g
  Bạch thược	09g	Cam thảo	06g
  Xuyên ô chế	09g

  1. Cách dùng: sắc lấy nước, pha mật vào; mỗi ngày sắc 1 thang chia 2 lần.

  2. Công hiệu: ôn kinh tán hàn, thư cân chỉ thống

  3. Chủ trị: Đau tê do hàn thấp, đau có chỗ nhất định, gặp lạnh đau tăng, chân tay co rút, không duỗi được, rêu lưỡi mỏng trắng, mạch huyền khẩn.

  4. Phân tích bài thuốc:

     Xuyên ô chế cay nóng khu hàn ôn dương là quân dược.

     Ma hoàng hỗ trợ Xuyên ô tán hàn, chỉ thống, thông dương hành tý là thần dược.

     Bạch thược dưỡng huyết, Hoàng kỳ ích khí, hai vị này không những hạn chế bót tính tân tán của Xuyên ô mà còn làm sung túc khí huyết về sau, có tác dụng khiến Xuyên ô ôn thông kinh lạc, cho nên phát huy hiệu quả giảm đau rõ rệt, đều làm tá dược.

     Mật ong, Cam thảo ngoài tác dụng trị phong thấp, tí thống còn hòa hoãn độc tính của Xuyên ô, điều hòa các vị trong bài thuốc, là sứ dược.

  5. Gia giảm:

     • Trị phong hàn thấp tí thì gia thêm Bạch truật, Can khương, Quế chi, Ô tiêu xà
     • Trị viêm khớp dạng thấp thì gia thêm Đẳng sâm, Quế chi, Ngô công, Toàn yết
     • Trị đau nửa đầu thì gia thêm Bạch chỉ, Mạn kinh tử, Toàn yết, Xuyên khung
     • Đau chi dưới gia Ngưu tất, Hồng hoa, Ngô công

  6. Ứng dụng lâm sàng: bệnh thấp khớp, viêm khớp dạng thấp, đau nửa đầu, đau dây thần kinh tọa, đau dây thần kinh tam thoa.

II-Phương thuốc chữa phong tý (hành tý)

• 1-Nội dung

  Phong tý hay Hành tý có biểu hiện các khớp đau nhức, đau di chuyển, không cố định một vị trí, các khóp co duỗi khó, bệnh mới phát có sợ gió sợ rét, rêu lười trắng, mạch phù. Nguyên nhân do phong tà kết hợp với hàn, thấp tà gây nên. Phép trị liệu là Khu phong, thông lạc, tán hàn, trừ thấp. Vị thuốc hay dùng như Phòng phong, Khương hoạt, Cảo bản

• 2-Khương hoạt thắng thấp thang

  1. Thành phần:

     Khương hoạt	06g	Độc hoạt	06g
     Cảo bản	03g	Phòng phong	03g
     Cam thảo	03g	Xuyên khung	03g
     Mạn kinh tử	02g

  2. Cách dùng: sác nước uống; mỗi ngày sắc 1 thang

  3. Công hiệu: Khu phong tháng thấp

  4. Chủ trị: Phong thấp ở biểu, nhức đầu nặng mình, vai gáy nhức mỏi, hoặc đau cột sống thắt lưng, giảm vận động cúi, xoay nghiêng, rêu lưỡi trắng, mạch phù.

  5. Phân tích bài thuốc:

     Khương hoạt vào kinh thái dương, có thể đuổi phong thấp ở phần trên, Độc hoạt đuổi phong thấp ở phần dưới, hai vị phối hợp có thể tán phong thấp toàn thân mà thông tý, là quân dược.

     Phòng phong, Cảo bản đuổi phong thấp ở kinh thái dương để hết nhức đầu, là thần dược. Xuyên khung, Mạn kinh tử có tác dụng hoạt huyết, khu phong chỉ thống, là tá dược Cam thảo điều hòa các vị thuốc là sứ dược

  6. Gia giảm:

     • Nếu người nặng nề mà phần thắt lưng nặng hơn thì gia thêm Phòng kỷ, Phụ tử, Chế xuyên ô
     • Các khớp đau nóng thì gia thêm Phòng kỷ, Thương truật, Quế chi, Thạch cao
     • Cổ cứng thì gia thêm Cát căn, Quế chi
     • Cảm mạo gia thêm Tô diệp, Hoắc hương

  7. Ứng dụng lâm sàng: Cảm mạo, đầu thống, viêm khớp dạng thấp, hội chứng cổ vai tay, đau vai gáy cấp, đau lưng cấp, ban xuất huyết dị ứng, viêm giác mạc cấp tính.

• 3-Phòng phong thang

  1. Thành phần

  Phòng phong	09g	Cam thảo	03g
  Đương quy	09g	Xích linh	09g
  Hạnh nhân	09g	Quế chi	06g
  Hoàng cầm	03g	Tần giao	09g
  Cát căn	09g	Khương hoạt	06g

  1. Cách dùng: sắc cùng 05g Đại táo và 09g Sinh khương; mỗi ngày sắc 1 thang

  2. Công hiệu: Khu phone thông lạc, tán hàn trừ thấp

  3. Chủ trị: chứng hành tý (phong tý) biểu hiện các khớp chân tay đau nhức, đau lan không cố định một chỗ, các khớp co duỗi khó khăn hoặc có sốt ớn lạnh, rêu lưỡi mỏng trắng hoặc nhờn, mạch phù.

  4. Phân tích bài thuốc:

     Phòng phong, Tần giao khu phong tán hàn, thư cân thông lạc là quân dược.

     Khương hoạt khu phong trừ thấp ở biểu, Xích linh đi vào huyết phận, lại trừ phong lợi thấp ở các khớp xương; Quế chi, Cát căn giải biểu tán hàn, ôn kinh thông dương, đều là thần dược.

     Đương quy hoạt huyết lợi tý, Hạnh nhân tuyên phế giáng khí, Hoàng cầm đắng hàn để khống chế tính ôn táo của các vị thuốc cay ấm tránh làm thương tổn phần âm cùng làm tá dược.

     Cam thảo điều hòa các thuốc là sứ dược.

  5. Gia giảm:

     • Tê đau di chuyển toàn thân gia Uy linh tiên, Phòng kỷ, Lạc thạch đằng, Tang chi
     • Bệnh ở chi trên gia thêm Khương hoàng
     • Bệnh ở chi dưới gia thêm Độc hoạt, Ngưu tất

  6. Ứng dụng lâm sàng: viêm khớp dạng thấp, viêm quanh khớp vai, hội chứng cổ vai tay, đau vai gáy cấp,...

III-Phương thuốc chữa trước tý (thấp tý)

• 1-Nội dung

  Là những phương thuốc lấy các vị thuốc khu phong tháng thấp làm chủ như Phòng phong, Khương hoạt ...phối ngũ với các vị trừ thấp, tán hàn như Ý dĩ, Thương truật, Bạch truật, Quế chi, Ô đầu... tạo thành phương có tác dụng khu phong thắng thấp, tán hàn thông lạc. Dùng để chữa các khớp đau nhức, đau vị trí nhất định, co rút chân tay, mình mẩy nặng nề, tê bì, buồn bực, rêu lưỡi trắng nhờn, sắc lưỡi nhạt, mạch nhu hoãn.

• 2-Ý dĩ nhân thang

  1. Thành phần

  Ý dĩ	12g	Phòng phong	09g
  Sinh khương	09g	Cam thảo	03g
  Độc hoạt	09g	Xuyên khung	09g
  Xuyên ô chế	06g	Khương hoạt	12g
  Đương quy	09g	Thương truật	09g
  Quế chi	09g	Ma hoàng	06g

  1. Cách dùng: sắc nước uống ngày 1 thang

  2. Công hiệu: Trừ thấp thông lạc, khư phong tán hàn

  3. Chủ trị: chứng Thấp tý biểu hiện các khớp xương đau nhức, đau ở vị trí nhất định, tay chân nặng nề hoặc tê dại khó chịu, rêu lưỡi trắng nhờn, mạch nhu hoãn.

  4. Phân tích bài thuốc:

     Ý dĩ, Thương truật trừ thấp lợi tý là quân dược.

     Khương hoạt, Độc hoạt, Phòng phong, Quế chi ôn táo, khu phong thắng thấp; Xuyên ô chế, Ma hoàng, Sinh khương cay nóng trừ hàn thấp, đều là thần dược.

     Đương quy, Xuyên khung hoạt huyết, thông lạc, chỉ thống là tá dược.

     Cam thảo điều hòa các vị thuốc là sứ dược.

  5. Gia giảm: Nếu thấp tà rõ rệt, gia Phòng kỷ, Tỳ giải để khu thấp lợi tý

  6. Ứng dụng lâm sàng: Viêm khớp dạng thấp, viêm đa khớp, ...

IV-Phương thuốc chữa chứng nhiệt tý

1. Thành phần:

1. Cách dùng: sác uống ngày 1 thang, chia làm 3 lần.

2. Công dụng: thông dương hành tý, khư phong trục thấp

3. Chủ trị: Phong thấp lịch tiết, phong hàn thấp tý hóa nhiệt chứng có biểu hiện các khớp sưng nóng đỏ đau, thân thể gầy yếu, người nóng, đầu váng, đoản khí, buồn nôn, lưỡi hồng, rêu lưỡi trắng, mạch nhu sác.

4. Phân tích bài thuốc:

   Ma hoàng, Quế chi khư phong thông dương là quân dược.

   Bào phụ tử ôn kinh tán hàn chỉ thống hỗ trợ cho Quế chi, Ma hoàng; Phòng phong, Bạch truật khư phong trừ thấp là thần dược.

   Bạch thược, Tri mẫu dưỡng âm thanh nhiệt; Sinh khương hòa vị điều trung đều là tá dược.

   Cam thảo điều hòa các vị thuốc là sứ dược.

5. Gia giảm:

   • Nếu các khớp đau nhức nóng rát thì gia thêm Hải đồng bì, Tang chi.
   • Thấp nhiệt phát xuống chi dưới thì gia thêm Mạch nha, Phòng kỷ, Tỳ giải, Hải đồng bì.
   • Ngực sườn đầy tức gia Sài hồ, Hoàng cầm.
   • Miệng khát muốn uống gia Thạch hộc, Thiên hoa phấn.

6. Ứng dụng lâm sàng: viêm đa khớp, viêm khớp dạng thấp, Goutte, đau thần kinh tọa, lao xương, viêm cột sống dính khớp,...